بیماری سالمونلا(Salmonella Disease) عامل این بیماری نوعی باکتری می باشد و غالبا پرندگان زینتی و دریایی ، کبوتر و طوطیان را آلوده می کند. در بعضی از پرندگان مانند مرغابی و ماکیان عامل بیماری میتواند جنین داخل تخم را هم آلوده نماید. در پرندگان قفسی که تخم گذاری آنها در لانه یا آشیانه انجام می شود ، این بیماری بیشتر به طور ارثی از پدر و مادر به فرزندان منتقل می گردد. بیماری بیشتر در پرندگان جوان و جوجه ها دیده می شود . آلودگی پرندگان بالغ از سه طریق امکان پذیر است : ۱- آلوده شدن غذا و آب پرنده توسط پرندگان وحشی ۲- تماس پرندگان موجود در مکان نگهداری با پرنده تازه وارد آلوده به بیماری ۳-انتقال بیماری توسط فرد ویزیتوری که با پرنده آلوده در تماس بوده است توسعه و پیشرفت بیماری در یک محیط نگهداری و پرورش پرندگان میتواند با رعایت نکردن عوامل بهداشتی گسترش یابد علایم کلینیکی : در یک اپیدمی بیماری ، شدت بیماری و سیر آن بسته به منابع ابتلاء و سن پرنده که اول مبتلا شده است فرق می کند . همچنین شدت آن به نوع سالمونلاها نیز متغییر است. به طور مثال موقعی که تخم مرغ آلوده به پدر و مادر و جوجه خورانده می شود ، بالغین کمتر صدمه می بینند. اما مرگ در زرده به وقوع می پیوندد. جوجه های به دست آمده نیز اعلب ضعیف و نحیف هستند. جوجه های جوانتر که سن آنها کمتر از یک هفته است بیشتر حساس اند. خون و سایر نسوج ، فضله جنین جوجه ها و ترشحات پدر و مادر آنها مملو از میکروب است. میزان تبدیل تخم ها به جوجه نیز پایین آمده و به ۱۰ درصد میرسد . جوجه های به دست آمده نیز قبل از اینکه آشیانه را ترک کنند ، تلف می شوند. اغلب آنها نیز جثه ای ریز، ضعیف و عقب افتاده دارند و بدقیافه اند. بعضی مواقع تصور می شود که تعداد مبتلایان کم است ولی موقعی که مرده پرنده بالغ در قفس پیدا می شود و میزان تبدیل تخم ها به جوجه در اکثر آشیانه ها کم می شود ، باید موضوع را جدی گرفت. بیماری از چند روز تا دو هفته پس از خوردن غذای آلوده شروع می شود. بسته به میزان وجود میکروب و نوع پرنده ، علائم کلینیکی ظرف یک تا دو روز تا چند هفته ظاهر می شود. ده روز پس از مشاهده اولین علائم ، تلفات بروز می کند که امکان دارد تا ۹۰ در صد پرندگان موجود در یک مکان تلف شوند. علائم بیماری از افسردگی تا مرگ ناگهانی متغییر است . معمولا یک تا سه روز پرنده ها احساس سرما می کنند . در نتیجه اعلب بهم می چسبند و می لرزند. پرها خشن و ژولیده شده و حالتی برگشته و به طرف بالا پیدا می کنند ، میزان مصرف آب و دان کم می شود و در نتیجه پرنده لاغر شده ، تند تند نفس کشیده ، دل دل می زنند. فضله به صورت اسهال آبکی ، زرد و سبز کم رنگ که اغلب خاکستری و خون آلوده است تغییر می کند و پرهای اطراف مقعد را بهم می چسباند. چشمها بسته شده و بلافاصله قبل از مرگ ، حیوان نابینا می شود. ناراحتی های عصبی مانند تورم مغز و حالت تشنج بروز می کند. غالبا کبوتران علاوه بر علائم فوق الذکر آرتریت به خصوصی در مفاصل بالها پیدا می نمایند. تشخیص بیماری : تنها با اتکاء به علائم کلینیکی نمیتوان تشخیص را قطعی کرده بلکه باید با جدا کردن میکروب از خون و یا جراحات پرنده مرده ، بیماری را ثابت و مشخص کرد. آزمایش مدفوع پرنده های زنده که ناقل بیماری هستند ، به تشخیص کمک می کند ولی برای این منظور احتیاج به آزمایشگاه مجهز است. معالجه و پیشگیری : ضد عفونی کردن مکان نگهداری پرندگان برای چندین بار در مدت زمانی طولانی در حالیکه خالی از پرنده باشد. بهترین تجویز درمانی ، شامل فورازولیدن و اسپکتینومایسین است. سولفانامید ، بخصوص سولفادیمیدین و سولفادیازین موثرند. تتراسایکلین و کلرامفنیکل و نئومایسین کمتر موثرند. بهتر است چند دارو را با هم مصرف کرد یا اینکه پس از آنتر بیوگرام دارو را تجویز کرد. بعضی از دامپزشکان اتوواکسن ساخته و مصرف کرده اند که موثر بوده است. بهترین فاکتورهای پیشگیری ، رعایت اصول بهداشتی ، تمییز کردن ، ضد عفونی مرتب ، خرید دان از محل مطمئن ، پزهیز از تجمع طیور و جدا نگهداشتن پرندگان تازه خریداری شده از دیگران است.